Nghề đan lát của các dân tộc
ở Hà Giang đã từng có sự
phát triển rất mạnh và chiếm
vị trí quan trọng trong một
thời kỳ với các chủng loại
sản phẩm đa dạng về mẫu mã,
phong phú về chức năng và
cũng mang đặc điểm riêng của
từng dân tộc, đây không còn
là hàng tre đan với nghĩa
bình thường nữa mà là những
tác phẩm nghệ thuật. Có lẽ
cũng chính vì vậy, khách
nước ngoài rất chuộng hàng
tre đan ở đây và nghề đan
lát Hà Giang Chính do nhu
cầu sản xuất đó mà nghề đan
lát ở Hà Giang được phát
triển, không những sản xuất
đủ dùng mà còn mang bán sang
các vùng lân cận.
Vốn sinh sống trên các địa
bàn vùng núi cao nên các dân
tộc ở đây sử dụng các nguyên
liệu chủ yếu là nứa, giang,
vầu, tre gại, trúc, guột hay
mây..., đây là những loại
nguyên liệu thường được sử
dụng nhiều nhất Và tuỳ theo
loại nguyên liệu thì người
dân đều có chức năng sử dụng
riêng để phù hợp với từng
loại sản phẩm như: vầ, giang
thường chỉ dùng đan hòm đựng
quần áo thúng, mẹt; tre dùng
để đan gùi, quẩy tấu, nứa
dùng để đan sọt, bồ đựng
thóc... Nhưng hầu hết những
sản phẩm đan lát của các dân
tộc ở Hà Giang đều mang
những đặc điểm riêng của
từng dân tộc và đều có chứ
năng sử dụng nhất định như:
Sản phẩm dùng trong vận
chuyển; Gùi ( dân tộc Mông,
Dao), quẩy tấu (dân tộc
Mông), dậu gánh thóc (dân
tộc Tày, Nùng)...hay trong
sản phẩn làm đồ đựng: hòm
đựng quần áo ( dân tộc La
Chí, Dao)bồ đựng lúa, thúng,
nong phơi (dân tộc Tày)
Người dân ở đây từ xưa đã
rất khéo léo và tài tình
trong việc phối hợp các loại
vật liệu để tạo ra không chỉ
sự đa dạng của sản phẩm mà
còn tạo cho sản phẩm những
nét tự nhiên hết sức quyến
rũ… như mây để làm quai,
cuốn cạp; cây guột, cây tế
tạo nét hoang dã của núi
rừng.
Sử dụng nguyên liệu là cây
giang, cây nứa tưởng như đơn
giản nhưng thực ra cũng khó.
Nứa già làm cạp, nứa vừa làm
nan, nứa non phải chuốt nan
rất mỏng để tết hoa, tết các
hoạ tiết trang trí. Đây là
một nghề đòi hỏi người thợ
phải có đôi tay khéo léo
thực sự. Kỹ thuật chẻ nan
yêu cầu phải biết lách con
dao sao cho độ dày mỏng thật
đều, thật phẳng thì sau đan
mới đẹp, phải biết chọn từng
cái cật, dẻo cùng dẻo, cứng
cùng cứng. Đã thế, nguyên
liệu cũng phải được bảo quản
cẩn thận ở chỗ cao ráo,
tránh mục mọt. Nứa, giang
cạo tinh gặp nắng rất trắng,
gặp mưa là mốc, có khi nan
phải đem sấy khô, thậm chí
phải ngâm chống mọt …
Cũng như các nghề thủ công
khác ở Hà Giang, thủ công
nghiệp trong đời sống các
dân tộc chỉ mang tính chất
bổ trợ, như việc làm ra các
đồ dùng phục vụ sinh hoạt
phục vụ sản xuất. Nghề phụ
từ chỗ chỉ phục vụ nhu cầu
riêng đã trở thành hàng hóa
để trao đổi, đã mang lại lợi
ích kinh tế to lớn cho người
dân. khôi phục lại các làng
nghề, ngành nghề truyền
thống, bảo tồn, gìn giữ và
phát huy các nét tinh hoa
văn hóa dân tộc.