Làng nghề dệt lanh Lùng Tám
Chủ Nhật, 25/11/2012
Lượt xem: 432
Từ cổng trời nhìn xuống , Lùng Tám là một xã nằm nép mình giữa những đỉnh núi đá mù sương bốn mùa mây phủ. Đây là nơi cư trú của đồng bào dân tộc Mông nổi tiếng với nghề dệt lanh, nhuộm chàm và vẽ sáp ong, đây cũng là nơi mà : “chỉ có mặc vải lanh, mình mới không bị lạc tổ tiên…”
Đã thành truyền thống, mỗi
người phụ nữ Mông đến tuổi
trưởng thành đều có những
mảnh nương riêng để trồng
lanh. Những ruộng lanh mọc
đều thẳng tắp chỉ hơn hai
tháng đã cho thu hoạch, được
người Mông cắt về rồi đem
phơi khô để chế biến thành
sợi. Khi tách lấy vỏ lanh,
đôi tay người phụ nữ phải
hết sức khéo léo cho sợi
lanh có độ mảnh đều nhau và
không bị đứt nửa chừng.
Những bó vỏ lanh này được
cuộn chặt lại rồi cho vào
cối giã đánh bong hết bột
chỉ, còn trơ lại sợi dai,
rồi cuộn lại thành những con
sợi lớn. Qua vài lần luộc
nước tro bếp và một lần luộc
nước sáp ong, sợi lanh đã
trắng và mềm hơn và đó là
lúc những phụ nữ người Mông
bắt đầu ngồi vào khung dệt
của mình.
Người Mông thường dệt bằng
khung cửi đai lưng. Tấm vải
được dệt xong còn phải giặt
đi giặt lại nhiều lần cho
thật trắng. Sau đó tấm vải
được trải lên khúc gỗ tròn,
rồi dùng một phiến đá chà
sáp ong trượt đi, trượt lại
cho đến khi tấm vải thật
phẳng. Làm ra những tấm vải
lanh tốt là niềm tự hào của
mỗi người phụ nữ Mông, có lẽ
cũng chính vì vậy mà họ luôn
thận trọng trong từng công
đoạn, dù là căng sợi hay
luồn khung. Và cũng từ mong
ước làm ra những tấm vải
lanh tốt đó, không biết từ
bao giờ họ cũng đã hình
thành những quy ước rất khắt
khe như kiêng nam giới đến
gần khi phụ nữ căng sợi luồn
vào khung, vì sợi đứt và bị
luồn nhầm. Khi dệt xong, vải
còn thô, người ta phải giặt
nhiều lần, ngâm nước tro và
phơi cho vải trắng và mịn,
để có thể đem may mặc. Vải
đẹp là vải nhẵn, sợi đều,
trắng, nhỏ… khi mặc luôn tạo
cảm giác mềm mại và thoáng
mát.
Không chỉ giỏi dệt vải,
người Mông ở Lùng Tám còn có
kỹ thuật nhuộm chàm mà khó
có nơi nào sánh được. Nhuộm
chàm là công việc vất vả,
mất nhiều thời gian và đòi
hỏi tính kiên nhẫn cao. Muốn
có màu chàm đen như ý, mảnh
vải phải được nhuộm đi nhuộm
lại nhiều lần, trong nhiều
ngày. Người ta thường ngâm
vải trong dung dịch chàm
chừng một giờ đồng hồ, sau
đó mới vớt ra để ráo nước
rồi lại ngâm tiếp. Quy trình
đó được lặp đi lặp lại 5-6
lần mới đem vải đi phơi. Khi
nào mảnh vải khô, nó lại
được mang vào ngâm tiếp; cứ
như thế khoảng 8-10 lần.
Thời gian ngâm cho vải lên
nước đen bóng phụ thuộc
nhiều vào thời tiết. Gặp kỳ
nắng ráo, mỗi mảnh vải chỉ
cần 3- 4 ngày là có thể
nhuộm xong; nhưng nếu trời
mưa, phơi vải lâu khô,
khoảng thời gian đó có khi
kéo dài tới 2 tháng. Chính
vì được nhuộm kỹ như vậy mà
màu chàm của người H’Mông ở
đây rất bền và luôn cho cảm
giác tươi mới.
Vải lanh không chỉ bền mà
còn được biết đến là một
loại sản phẩm có lợi cho sức
khỏe, không bị mốc, có khả
năng hấp phụ cao, luôn tạo
cho làn da sự thông thoáng
mỗi khi mặc. Cũng chính vì
lý do đáo mà nhu cầu tiêu
thụ vải lanh, đặc biệt của
khách hàng nước ngoài ngày
càng cao. Đây thực sự là một
cơ hội lớn để các sản phẩm
đệm, túi, quần áo…, những
sản phẩm văn hóa vừa hoang
sơ, vừa lộng lẫy của mảnh
đất mù sương Hà Giang phát
triển./.
Nguồn: http://langnghe.org.vn