Toàn cảnh hội nghị tại điểm cầu tỉnh Hà Giang.

Theo báo cáo của Bộ Giáo dục và Đào tạo, đến hết năm 2023, cả nước có trên 545 nghìn phòng học kiên cố, đạt tỷ lệ gần 87%, tăng gần 21% so với năm 2013. Nhu cầu nhà công vụ cho giáo viên ở các địa phương hiện nay là gần 11 nghìn phòng. 

Bộ Giáo dục và Đào tạo đánh giá, trong giai đoạn 10 năm từ 2013 đến 2023, hệ thống cơ sở vật chất trường, lớp học và nhà công vụ cho giáo viên đã có những bước phát triển đáng kể nhờ vào sự quan tâm và đầu tư từ Chính phủ, Bộ Giáo dục và Đào tạo, cùng sự tham gia mạnh mẽ của các địa phương và các bộ, ngành. Bên cạnh đó, việc xã hội hoá trong giáo dục đóng vai trò quan trọng, góp phần không nhỏ vào việc kiên cố hoá trường lớp học và xây dựng nhà công vụ cho giáo viên. Tuy nhiên, vẫn cần tiếp tục mở rộng và nâng cao hiệu quả của công tác xã hội hoá trong những năm tiếp theo, nhằm đảm bảo cơ sở vật chất giáo dục tiếp tục được cải thiện, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của xã hội.

Giai đoạn 2013 - 2023, hơn 300 tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân đã hỗ trợ khoảng 33 nghìn tỷ đồng để kiên cố hóa 36 nghìn phòng học và 1.300 phòng công vụ cho giáo viên trong cả nước. 

Về tăng cường đầu tư cơ sở vật chất (CSVC), thiết bị dạy học (TBDH), các địa phương đã triển khai lồng ghép tích cực các chương trình và đề án của Chính phủ nhằm đảm bảo điều kiện CSVC, thiết bị trường học phục vụ chương trình giáo dục mầm non và giáo dục phổ thông theo lộ trình đổi mới chương trình và sách giáo khoa.

Đến nay, CSVC của các trường mầm non và phổ thông tại nhiều địa phương đã được cải thiện đáng kể, đầu tư xây dựng khang trang, đồng bộ hơn và TBDH được nâng cấp hàng năm. Đặc biệt, các khu vực có đồng bào dân tộc thiểu số và những vùng kinh tế khó khăn đã nhận được nhiều hỗ trợ để tạo điều kiện cho trẻ em đến trường thuận lợi hơn.

Công tác kiểm định chất lượng giáo dục mầm non và phổ thông được đẩy mạnh, đội ngũ đánh giá được bồi dưỡng và phát triển. Các địa phương đã xây dựng kế hoạch, tổ chức kiểm tra và công nhận trường đạt chuẩn quốc gia theo Thông tư 17/2018/TT-BGDĐT, 18/2018/TT-BGDĐT và 19/2018/TT-BGDĐT. Theo khảo sát đến tháng 7.2023, cả nước hiện có 15.334 trường mầm non, trong đó 8.722 trường đạt chuẩn quốc gia, chiếm tỷ lệ 56.9%, tăng 1.773 trường, tương đương 11.3% so với năm học 2017-2018.

Một số tỉnh, thành phố có tỉ lệ rất cao, đạt trên 90% như Ninh Bình 98.7%, Hà Nam 95%, Bắc Giang, Thái Bình 94.4%, Vĩnh Phúc 93.9%, Bắc Ninh 91.5%. Bên cạnh, vẫn còn các địa phương có tỉ lệ rất thấp so với tỉ lệ chung toàn quốc: TP. Hồ Chí Minh 18.1%, Bình Dương, Trà Vinh 21.5%,…

Đối với cấp tiểu học có 62,8% trường đạt chuẩn quốc gia; cấp trung học cơ sở có 72,3% trường đạt chuẩn quốc gia; cấp trung học phổ thông có 49,6% trường đạt chuẩn quốc gia; trường phổ thông nhiều cấp học, có 44,2% trường đạt chuẩn quốc gia. Nhìn vào tỷ lệ đạt được nêu trên sẽ thấy, ở đa số các cấp học đều cao hơn so với năm học 2022 - 2023.

Theo báo cáo của Bộ Giáo dục và Đào tạo, phong trào XHH giáo dục vẫn còn nhiều thách thức khi vẫn chưa được triển khai đồng bộ và mạnh mẽ tại tất cả các địa phương. Việc huy động nguồn lực XHH còn gặp khó khăn, đặc biệt ở các vùng sâu, vùng xa và các khu vực có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn. Ở những địa bàn này, nguồn lực để đầu tư vào CSVC giáo dục còn hạn chế, khiến cho các công trình xây dựng và cải tạo trường lớp gặp nhiều khó khăn.

Việc đầu tư CSVC vẫn còn phân tán và không hiệu quả. Nhiều địa phương chưa có quy hoạch rõ ràng về việc xây dựng trường lớp, dẫn đến tình trạng một số khu vực có thừa trường lớp, trong khi nhiều khu vực khác lại thiếu các cơ sở giáo dục đạt chuẩn. Sự hợp tác giữa chính quyền địa phương và doanh nghiệp trong lĩnh vực giáo dục chưa được tối ưu hóa, dẫn đến khó khăn trong việc triển khai các dự án giáo dục, đặc biệt là trong việc huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực từ xã hội. Việc KCH trường lớp và xây dựng NCV cho giáo viên, đặc biệt tại các khu vực vùng sâu, vùng xa, đòi hỏi nguồn kinh phí lớn, khiến cho tiến độ cải thiện CSVC tại các địa phương còn chậm và chưa đồng đều, gây ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục.

Đối với công tác xã hội hóa về đầu tư xây dựng và kiên cố hóa trường, lớp học, nhà công vụ cho giáo viên, Bộ GD-ĐT đưa ra 5 nhóm giải pháp cụ thể:

Thứ nhất, quy hoạch mạng lưới trường, lớp học tại các địa phương là giải pháp trọng tâm để thu hút được đầu tư cho giáo dục từ nguồn XHH, đặc biệt là việc KCH trường, lớp học và NCV cho giáo viên. Các địa phương cần rà soát và điều chỉnh quy hoạch mạng lưới trường học sao cho phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của từng địa phương.

Lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, trong đó đảm bảo quỹ đất để xây dựng và mở rộng các CSGD phù hợp với quy hoạch mạng lưới trường, lớp học, đảm hiệu quả đầu tư lâu dài. Ưu tiên quỹ đất để xây dựng trường học khi di chuyển thu hồi các kho bãi, khu đất bị bỏ hoang, sử dụng kém hiệu quả...; bố trí quỹ đất tại các khu đô thị mới, khu tái định cư, khu vực đông dân cư để xây dựng trường học; ưu đãi về chính sách đất đai để đầu tư xây dựng CSGD theo các quy định của Nhà nước.

Trên cơ sở quy hoạch mạng lưới trường, lớp học, xây dựng các chương trình đề án về đầu tư CSVC, giao trách nhiệm cho các cấp chính quyền thực hiện theo phân cấp, có lộ trình cụ thể.

Thứ hai, đẩy mạnh tuyên truyền và phong trào XHH, tăng cường công tác truyền thông để nâng cao nhận thức của cộng đồng về tầm quan trọng của việc đóng góp cho giáo dục. Các chiến dịch kêu gọi sự tham gia của mọi tầng lớp xã hội và doanh nghiệp cần được tổ chức rộng rãi hơn.

Thứ ba, tăng cường phối hợp giữa địa phương và doanh nghiệp, Chính quyền các cấp ở địa phương cần làm việc chặt chẽ hơn với các doanh nghiệp, cung cấp cơ chế hỗ trợ phù hợp để khuyến khích họ đầu tư vào giáo dục. Các chính sách ưu đãi nên được cụ thể hóa và minh bạch, tạo động lực cho các nhà đầu tư.

Thứ tư, khuyến khích mô hình hợp tác công tư (PPP) để tận dụng tối đa nguồn lực từ khu vực tư nhân, đồng thời giảm gánh nặng cho ngân sách nhà nước. Bên cạnh đó, cần phải thiết lập cơ chế giám sát chặt chẽ việc huy động và sử dụng nguồn lực XHH, đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả

Thứ năm, Xây dựng cơ sở dữ liệu về nhu cầu đầu tư kiên cố hóa trường lớp học và nhà công vụ cho giáo viên trên cả nước. Cơ sở dữ liệu được công khai và các CSGD có thể khai báo, đăng tải thông tin thường xuyên khi có nhu cầu.